نویسندگان

• علی‌اکبر سبزی‌پرور
• راضیه میرگلوی‌بیات
• فرشته قیامی‌شمامی

دانشگاه بوعلی‌سینا همدان

چکیده

اقلیم یک عامل بسیار مهم و محدود کننده در تولیدات کشاورزی می‌باشد. مطالعه اختلاف دمای شبانه‌روزی یکی از پارامترهای مهم در ارزیابی تغییر اقلیم و محیط زیست در یک منطقه می‌باشد. این پارامتر از اختلاف دمای حداکثر و دمای حداقل شبانه روز محاسبه می‌شود. در این مطالعه، روند تغییرات اختلاف دمای شبانه روزی (DTR) در 11 ایستگاه سینوپتیک کشور مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. ایستگاه‌ها دارای 50 سال داده پیوسته در دوره آماری 1956-2005 بودند و از نظر مکانی در سطح کشور دارای توزیع مناسبی می‌باشند. جهت تعیین نوع اقلیم ایستگاه‌ها، روش یونسکو مورد استفاده قرار گرفت، و طبق این روش اغلب ایستگاه‌ها دارای اقلیم خشک و نیمه خشک بودند. جهت بررسی همگنی داده‌ها، آزمون Run-test و جهت بررسی نرمال بودن سری زمانی داده‌ها، آزمون کلموگروف-اسمیرنوف استفاده گردید. مطالعه روند و معنی‌داری پارامتر DTR، با استفاده از آزمون ناپارامتریک من-کندال و رگرسیون خطی در سطح معنی‌داری 95 درصد و در دو مقیاس ماهانه و سالانه، صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که 18 درصد از ایستگاه‌ها توسط آزمون من-کندال و رگرسیون خطی هیچ روند معنی‌داری برای DTR نشان ندادند، ولی 82 درصد بقیه ایستگاه‌ها در اغلب ماه‌ها دارای روند منفی بودند. البته این ایستگاه‌ها در برخی ماه‌ها فاقد روند در اختلاف دمای شبانه‌روزی بودند. بررسی‌ها وجود هماهنگی 95.5 درصدی بین نتایج دو آزمون من-کندال و رگرسیون را تایید نمود. همچنین مقادیر شیب کاهشی به دست آمده از آزمون من-کندال نیز توسط روش رگرسیون خطی تایید شد. در این تحقیق با رگرسیون خطی ماه‌های با بیشترین و کمترین شیب مشخص شدند. میانگین شیب کاهشی روند DTR در ایستگاه‌های دارای روند حدود -0.445 درجه سانتیگراد در دهه به دست آمد. طبق نتایج به‌دست آمده روند کاهشی تغییرات DTR در ایستگاه‌های شمالی و مرکزی بیشتر از ایستگاه‌های جنوب کشور بود.

کلیدواژه‌ها

• اختلاف دمای شبانه‌روز
• روند
• من-کندال
• رگرسیون خطی

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the possible changes in diurnal temperature range (DTR) trend in some arid climates of Iran since last five decades

نویسندگان [English]

• AA Sabziparvar
• R Mirgaloybayat
• F Ghyami Shamami

چکیده [English]

Climate is an important and determinning factor affecting many agricultural products. Diurnal temperature range (DTR) is an effective parameter in assessing climate change impacts on environment in a region. This parameter is determined by the difference between minimum and maximum air temperatures. In this study, changes in the daily DTR collected from 11 synoptic stations were analyzed. The selected sites cover 50 years of daily observations from 1956 to 2005, specifying suitable geographical distribution throughout the country. Kolmogrov-Smirnov test was used to check the normal distribution and Run-test to control the quality of the temperature data. Trend investigation of DTR data was carried out by using Mann-Kendall test (MK) and linear regression method (LR) at 95 percent confidence level for monthly and annual time scales. About 18 percent of the study sites showed no significant DTR trend, but the rest of the sites (82%) revealed significant negative (decreasing) trends for the observed diurnal temperature difference time series. However, few months experienced no DTR trend in the selected sites. In about 95.5 percent of the studies cases, the existence of trend and the decreasing DTR trends obtained by MK test were also confirmed by the LR method. In this research, the minimum and maximum slopes were determined by the LR method. The analysis of the measured temperature data showed an average decreasing in DTR slope about -0.445oC per decade for the selected sites. According to the results, the decreasing DTR trends in northern and central sites were more significant than those in the southern regions. Detailed evaluation and substantiation.

کلیدواژه‌ها [English]

• diurnal temperature range
• trend
• Mann-Kendall test
• linear regression